گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست: همزمان با برگزاری جشنواره «روحانی و سینما» که قرار است روز جمعه طی مراسمی با انتخاب برنده ها پایان یابد، مناسب است تا نگاهی به جایگاه روحانیت در سینما داشته و از این دریچه معیارهای مساله را سنجیده و کمبودهای موجود را به کنکاش درآوریم. روحانی، منصب صدقی است که شرایطی خاص برای احراز عنوان و جایگاهش همچون دیگر موضوعات وجود دارد. در این میان طلبه جویای روحانیت به دلیل مسیر پُر فرازی که برای رسیدن به مرتبه آگاهی بخشی جهت تزریق معنویت در جامعه دارد، راهی دور و دورانی حساس را از سر خواهد گذراند و بدین منظور نیاز به مهیاسازی شرایطی پیچیده تر از دیگر رشته های کاربردی در مسیر زندگی است.
اما برای رسیدن خط ارتباطی روحانیت با هنر باید به ذات گوهرمند اصالت در زیست آدمی رجوع کرد، نقطه ای از اشتراک مسیر پیمایش روحانی و هنرمند، بدان رهیافت که هر دو برای رساندن انسان از غبار زمین به ملکوت روشنا سررشته شدند و رسالتی گران بر دوش شان افکنده شده است. از این رو می توان جایگاه دین و هنر را به مثابه بازوانی برای دست یابی به پنداری نیک نزد مردمان جامعه و در راستای دست یابی به رفتاری حسنه و ساخت فضایی معنوی دانست. البته تعریف فوق از هنر به واسطه گوهره وجودی است که در نزد هنرمندی گوهرمند شناسایی می شود و فراتر از روزمرگی های آنانی است که تعریف روشنی از مقوله هنرمندی ندارند و ماندگاری را تنها در کمیت آثار دانسته و کیفیت سطحی اثر که موجبات ارتقای تفکر در نزد مخاطب گردد، در مسیر فعالیت شان مجهول مانده است.
اما هنرمند و روحانیت می بایست برای دست یابی به هدف مشترک به همدیگر یاری رسانند و بدین منظور لازم است تا براساس مفهوم مرجعی چون دین و معنویت به استخراج انگاره های ذهنی خود در قالب نور و تصویر درآیند و همین منفک ماندن خط ارتباطی میان هنر و دین است که موجب بازتولید جریانات منحرفانه در میان آثار سینمایی سرزمین اسلامی ما شده است و فعال هنری با استدلال این که دین جنبه ای خصوصی داشته و قابل عرضه در مدیوم تصویر به شکلی هنری نیست و مبلغ دینی با هراس افتادن در دام هنرنمایان دور مانده از اصالت سعی می کنند فاصله ای را در این میان حفظ نمایند و همین مساله موجب گمراهی برخی آثاری شده که در محفل نقش نمایی و اکران و پخش به شکلی جعلی با نشان اصلی خود را به معرکه می رسانند.
برای این که کمی مصداقی تر با مساله برخورد نماییم، باید به محصولات سینمای ایران در طول حیات رجوعی اجمالی داشته باشیم و در این نظرافکنی به اثری دلربا نمی رسیم بلکه حتی به سمتی از جعلی بودن مروارید نهفته در صدف هم هدایت می شویم. چنان که آثاری را می توان یافت که با نام روحانیت و به دامنه دین مداری بساط دین زدایی را پهن کردند! و چه افسوس که دیدگاه های نقادانه چنان مخدوش است که کالای جعلی با عنوان اصل به دعوت مخاطب درمی آیند! در این میان گفته های اخیر دبیر جشنواره روحانی هم در جای خود قابل تامل است که عنوان داشتند سینما و روحانیت با فیلم «مارمولک» به هم نزدیک شده و اقبال سینما برای پرداخت روحانیت بیشتر شد! مورد اشاره شده ایشان همان فیلمی است که پس از مدتی کوتاه از اکران به دلیل قبح بسیار، طی اعتراض مردم متدین از پرده پایین آمد.
در این سال ها آثاری بودند که به اشکالی مختلف به شکلی مستقیم و غیر مستقیم به موضوع دین مداری اشاراتی داشتند؛ برخی محور اصلی اثر خود را در اختیار کاراکتری روحانی قرار دادند و برخی نیز گره داستانی خود را به این شخصیت دینی سپردند اما نوع مواجهه با دین و جایگاه ارزنده روحانیت در جامعه اسلامی و نقش تاریخی علمای دین کاملا در این میان غایب بوده است، اگرچه تلاش های سازندگان فیلمی چون «طلا و مس» و سریالی چون «پرده نشین» کارآمدتر به ثمر نشست.
«طلا و مس» به کارگردانی همایون اسعدیان، «فرشته ها با هم می آیند» به کارگردانی حامد محمدی، «به آهستگی» به کارگردانی مازیار میری، «حق سکوت» به کارگردانی هادی نائیجی، «او» به کارگردانی رهبر قنبری، «رسوایی 1 و 2» به کارگردانی مسعود ده نمکی، «زیر نور ماه»، «یه حبه قند» و «کودک و سرباز» به کارگردانی رضا میرکریمی، «پابرهنه در بهشت» به کارگردانی بهرام توکلی، «استشهادی برای خدا» به کارگردانی علیرضا امینی و «گهواره ای برای مادر» به کارگردانی پناه برخدا رضایی از جمله آثار سینمایی بودند که در این مدت به شکلی متفاوت به سیمای روحانیت در قالب تصویر دست زدند و سریال هایی هم با استفاده از حضور روحانیون شکل گرفت، اما آن چه باید به آن اذعان داشت و به عنوان تاکیدی مهم مورد توجه سازندگان سینمایی و اهالی گرانقدری که لباس دیانت به تن دارند، به اشاره درآورد این بوده که فاصله ها هنوز به شکلی نامناسب ادامه دارد و باید سعی داشت هر چه بیشتر دین و هنر را در راهی رو به آسمان معنا برای مخاطب استوار ساخت.
